Dị ứng đạm bò là một trong những vấn đề dinh dưỡng thường gặp nhất ở trẻ dưới 3 tuổi, khiến nhiều ba mẹ lo lắng trong việc lựa chọn sữa phù hợp cho con. Khi trẻ không thể uống sữa bò, nhiều phụ huynh nghĩ ngay đến sữa dê vì tin rằng đạm dê “nhẹ hơn” và ít gây kích ứng. Tuy nhiên, liệu suy nghĩ này có thật sự đúng? Trẻ dị ứng đạm bò có uống sữa dê được không, hay vẫn có nguy cơ dị ứng chéo? Hiểu đúng về sự khác biệt giữa hai loại sữa và cơ chế dị ứng đạm sẽ giúp ba mẹ đưa ra lựa chọn an toàn nhất cho bé.
Dị ứng đạm bò có uống sữa dê được không?
Dị ứng đạm bò (CMPA – Cow’s Milk Protein Allergy) là một trong những dạng dị ứng thực phẩm phổ biến nhất ở trẻ dưới 3 tuổi. Nguyên nhân là do hệ miễn dịch của trẻ nhận diện protein trong sữa bò như “chất lạ”, từ đó kích hoạt phản ứng gây ra nhiều triệu chứng khác nhau.
Dị ứng đạm bò có uống sữa dê được không?
Tùy mức độ, trẻ có thể gặp các biểu hiện như:
- Nôn trớ, tiêu chảy, phân nhầy hoặc có máu
- Đau bụng, đầy hơi, khó chịu sau khi bú
- Nổi mẩn đỏ, chàm sữa, mề đay
- khè, ho, thở rít
- Trường hợp nặng có thể gây sốc phản vệ (hiếm gặp)
Vậy nên trẻ dị ứng đạm bò cần được lựa chọn loại sữa đặc thù, đảm bảo an toàn cho hệ miễn dịch còn non yếu. Nhiều phụ huynh cho rằng sữa dê “nhẹ bụng hơn”, “mát hơn” và có thể thay thế sữa bò khi trẻ bị dị ứng đạm bò. Tuy nhiên, theo khuyến cáo của các hiệp hội nhi khoa trên thế giới, trẻ dị ứng đạm bò thường không nên uống sữa dê, trừ khi đã được bác sĩ đánh giá rất kỹ.
Lý do là đạm trong sữa dê vẫn mang cấu trúc rất giống đạm trong sữa bò, nên hệ miễn dịch của trẻ có thể nhận diện và phản ứng tương tự. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng tỷ lệ tương đồng giữa protein sữa bò và sữa dê lên đến 85 – 90%. Điều này đồng nghĩa:
- Hệ miễn dịch của trẻ dị ứng đạm bò rất dễ nhầm lẫn đạm dê với đạm bò.
- Xác suất xảy ra phản ứng chéo (cross-reactivity) là rất cao, dao động từ 50–90% tùy mức độ dị ứng của trẻ.
- Trẻ dị ứng mức độ trung bình, nặng hầu như không dung nạp được sữa dê.
Đặc biệt, hai loại đạm chính gây dị ứng nhiều nhất là casein và beta-lactoglobulin đều có mặt trong cả sữa bò và sữa dê. Vì vậy, việc chuyển từ sữa bò sang sữa dê không loại bỏ được nguy cơ dị ứng mà còn có thể làm tình trạng nặng hơn nếu ba mẹ không theo dõi kỹ.
Như vậy, sữa dê không phải là giải pháp thay thế an toàn cho trẻ dị ứng đạm bò, đặc biệt trong giai đoạn sơ sinh và dưới 12 tháng tuổi. Việc sử dụng sữa dê cho trẻ dị ứng đạm bò chỉ nên thực hiện khi có chỉ định trực tiếp từ bác sĩ chuyên khoa dị ứng hoặc dinh dưỡng nhi.
Xem thêm:
Khi nào trẻ dị ứng đạm bò có thể dùng sữa dê?
Mặc dù hầu hết các trường hợp dị ứng đạm bò đều không nên dùng sữa dê, vẫn có một số tình huống đặc biệt mà bác sĩ có thể cân nhắc. Tuy nhiên, đây là quyết định cần sự đánh giá kỹ lưỡng của chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ dị ứng nhi khoa, bởi cấu trúc protein giữa sữa bò và sữa dê có tính tương đồng cao, dễ gây phản ứng chéo. Vì vậy, ba mẹ tuyệt đối không tự thử sữa dê tại nhà khi chưa có hướng dẫn cụ thể.
Trường hợp dị ứng nhẹ, cần xác định qua test chuyên khoa
Một số trẻ chỉ gặp các triệu chứng dị ứng nhẹ như nổi mẩn ở da, rối loạn tiêu hóa mức độ nhẹ hoặc phản ứng không quá nghiêm trọng khi tiếp xúc với đạm bò. Tuy nhiên, việc xác định trẻ bị dị ứng mức độ “nhẹ” không thể dựa vào quan sát chủ quan của ba mẹ. Chỉ có bác sĩ mới có thể kết luận sau khi thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu như test lẩy da, xét nghiệm IgE đặc hiệu hoặc thử thách đồ ăn trong môi trường y tế (Oral Food Challenge).
Trường hợp dị ứng nhẹ đã được kiểm chứng có thể uống sữa dê
Nếu kết quả cho thấy nguy cơ phản ứng chéo giữa đạm bò và đạm dê thấp, bác sĩ có thể cho bé thử một lượng rất nhỏ sữa dê, sau đó theo dõi sát trong vài giờ đến vài ngày. Dù vậy, đây vẫn là tình huống khá hiếm gặp, và việc thử sữa chỉ được thực hiện khi không còn lựa chọn sữa thay thế phù hợp nào khác. Ba mẹ không nên tự thử ở nhà vì phản ứng dị ứng có thể xảy ra nhanh và khó kiểm soát.
Khi trẻ bất dung nạp lactose, không phải dị ứng đạm
Nhiều phụ huynh nhầm lẫn giữa dị ứng đạm bò và bất dung nạp lactose, khiến quá trình lựa chọn sữa trở nên khó khăn và dễ sai hướng. Trong khi dị ứng đạm bò liên quan đến hệ miễn dịch, thì bất dung nạp lactose chỉ là tình trạng cơ thể thiếu enzyme lactase để tiêu hóa đường lactose trong sữa. Trẻ bất dung nạp lactose thường gặp đầy bụng, tiêu chảy hoặc khó chịu sau bú, nhưng không có phản ứng miễn dịch như nổi mề đay, phù mặt hay khò khè.
Trong trường hợp này, trẻ có thể sử dụng sữa dê vì hàm lượng lactose trong sữa dê thấp hơn một chút so với sữa bò, giúp bé dễ tiêu hóa hơn. Tuy nhiên, tình huống này không áp dụng cho trẻ dị ứng đạm bò, bởi protein gây dị ứng vẫn tồn tại trong sữa dê. Vì vậy, xác định đúng nguyên nhân là dị ứng hay bất dung nạp để đảm bảo an toàn cho bé.
Chỉ sử dụng khi có hướng dẫn và giám sát từ bác sĩ dị ứng nhi khoa
Ngay cả khi có cơ sở nghi ngờ rằng bé có thể dung nạp sữa dê, việc thử sữa vẫn chỉ nên được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa. Bác sĩ sẽ quyết định liều thử ban đầu, thường chỉ từ 1 – 5 ml, sau đó theo dõi các phản ứng về da, tiêu hóa và hô hấp trong nhiều giờ. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, quá trình thử sữa sẽ được dừng ngay lập tức để tránh nguy cơ dị ứng nặng.
Trong thực tế, hầu hết các bác sĩ vẫn ưu tiên lựa chọn sữa thủy phân toàn phần (eHF) hoặc sữa axit amin (AAF) cho trẻ dị ứng đạm bò, vì độ an toàn và hiệu quả đã được chứng minh. Sữa dê chỉ được xem là lựa chọn cuối cùng khi trẻ không hợp nhiều loại sữa đặc trị và có bằng chứng xét nghiệm cho thấy nguy cơ phản ứng thấp.
Mặc dù sữa dê đôi khi được cân nhắc trong một số trường hợp đặc biệt, nhưng nhìn chung trẻ dị ứng đạm bò không nên uống sữa dê do nguy cơ phản ứng chéo rất cao. Vì vậy, ba mẹ tuyệt đối không tự cho bé dùng sữa dê tại nhà mà cần tham khảo ý kiến chuyên gia để đảm bảo an toàn và lựa chọn đúng loại sữa phù hợp nhất cho trẻ.
Chỉ sử dụng sữa dê khi có hướng dẫn và giám sát từ bác sĩ dị ứng nhi khoa
Dị ứng đạm bò nên uống loại sữa nào?
Khi trẻ bị dị ứng đạm bò, ba mẹ cần lựa chọn những loại sữa an toàn, không gây kích hoạt hệ miễn dịch. Ba nhóm sữa dưới đây được các chuyên gia khuyến nghị vì mức độ an toàn và hiệu quả đã được chứng minh.
- Sữa thủy phân toàn phần (Extensively Hydrolyzed Formula – eHF)
Đây là lựa chọn phổ biến cho trẻ dị ứng mức độ nhẹ đến trung bình. Protein sữa bò trong eHF đã được cắt nhỏ thành các phân tử rất nhỏ, giúp giảm khả năng gây dị ứng. Sữa dễ hấp thu, phù hợp với hầu hết trẻ nhưng mùi vị hơi đặc trưng nên có bé chưa quen.
- Sữa đạm whey/milk amino acid (Amino Acid Formula – AAF)
Dành cho trẻ dị ứng nặng hoặc không dung nạp eHF. AAF không chứa protein nguyên vẹn mà được cấu tạo từ axit amin, đây là dạng đơn giản nhất, gần như không gây dị ứng. Loại sữa này được đánh giá là an toàn nhất nhưng giá thành cao.
- Sữa gạo thủy phân (Hydrolyzed Rice Formula)
Sữa gạo thủy phân là lựa chọn thay thế tuyệt vời cho những bé không uống được sữa từ đạm bò hoặc đạm dê nhưng lại không bị dị ứng với protein gạo. Đạm gạo đã được thủy phân giúp dễ tiêu hóa và giảm nguy cơ dị ứng.
Như vậy, với trẻ dị ứng đạm bò, ba mẹ nên ưu tiên các loại sữa eHF, AAF hoặc sữa gạo thủy phân tùy theo mức độ dị ứng và khả năng dung nạp của bé. Việc lựa chọn cần dựa trên đánh giá của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng nhi khoa để đảm bảo an toàn và hỗ trợ bé phát triển toàn diện.
Mặc dù sữa dê thường được quảng cáo là dễ tiêu hóa và lành tính hơn sữa bò, điều này không đồng nghĩa rằng trẻ dị ứng đạm bò sẽ uống được sữa dê. Do cấu trúc protein giữa hai loại sữa có sự tương đồng cao, nguy cơ phản ứng chéo vẫn rất lớn. Vì vậy, ba mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi lựa chọn sữa và ưu tiên các loại sữa đặc trị như eHF, AAF hoặc sữa gạo thủy phân để đảm bảo an toàn cho bé. Khi được lựa chọn đúng loại sữa và theo dõi cẩn thận, trẻ dị ứng đạm bò vẫn có thể phát triển khỏe mạnh và đầy đủ dinh dưỡng như những trẻ khác.
Share
